Gahlerův kříž na Novej Louce zmienił nazwę

 

     Na skrzyżowaniu leśnych dróg na południowo-zachodnim skraju Novej Louki w Górach Izerskich stoi krzyż znany turystom jako Gahlerův kříž. Według słynnej Knihy o Jizerskich horách Miloslava Nevrlego, jest jednym z trzech krzyży, jakie przed rokiem 1843 ustawił w okolicy leśniczy Gahler, by upamiętnić swoją przedwcześnie zmarłą ukochaną córkę. Piękna to historia, tyle, że... nieprawdziwa. W 2016 r. badacz dziejów regionu Herbert Endler odnalazł w archiwach diecezji litomierzyckiej informację o tym, że fundatorem krzyża, ustawionego tu w 1836 roku, był w rzeczywistości Franz Riedel (1786–1844), właściciel hut szkła na Novej Louce i w Jizerce.

     Odkrycie to już kilka lat temu było znane członkom Stowarzyszenia „Patron“, opiekującego się drobnymi zabytkami w Górach Izerskich, ale postanowili pozostawić nazwę krzyża, która zakorzeniła się w świadomości miłośników regionu. Dopiero zniszczenie tablicy informacyjnej w 2024 r. i potrzeba jej rekonstrukcji przyniosły okazję do „wyprostowania" błędu. Odtąd na tablicy i w materiałach opracowanych przez „Patrona“ krzyż będzie nazywany po prostu „krzyżem na Novej Louce“.

     Nie wiadomo dlaczego Franz Riedel kazał ustawić tu krzyż w czasie, gdy razem z ojcem Antonem Leopoldem przenieśli już centrum swojej działalności do Antonínova i Jizerki. Zaledwie trzy lata później huta na Novej Louce została zburzona, a pozostałe budynki w 1844 r. sprzedane Eduardowi Clam-Gallasowi.

     A skąd wzięła się legenda o krzyżu Gahlera? Jak się okazuje, Miloslav Nevrlý zaczerpnął ją z artykułu autorstwa Erharda Krausego Die Marterln im Friedrichswalder Forst (Pomniczki w lesie bedřichovskim) opublikowanej w 1952 roku w czasopiśmie krajoznawczym Isergebirgs-Rundschau. Krause był urodzonym w 1923 r. w Bedřichovie synem woźnicy pracującego przy zwózce drewna z izerskich lasów. Po wysiedleniu z Czech w 1945 r. zaczął pisać i publikować liczne artykuły krajoznawcze. Część z nich wydano w 1998 r. w zbiorze Schilderungen aus dem Isergebirge (Opowieści z Gór Izerskich), a część w 2006 r. jako Das Riesengebirge (Karkonosze).

     Krzyż ustawiony przez Franza Riedla na Novej Louce dotrwał do lat 60-tych XX wieku, gdy został usunięty podczas poszerzania drogi. Musiało minąć kolejnych 50 lat, by za sprawą członków stowarzyszenia Patron wrócił (już w nowej wersji) na swoje miejsce. Uroczystości związane z jego odsłonięciem miały miejsce 21 września 2016 roku. Niestety nieco ponad pół roku później ktoś go odłamał i zabrał ze sobą. Szybko przystąpiono do prac związanych z jego odtworzeniem. Obecny krzyż jest więc już trzecim na tym miejscu.

     Jeden z dwóch pozostałych krzyży, których postawienie Erhard Krause przypisał leśniczemu Gahlerowi, stoi przy drodze do Kristiánova i jest dziś znany jako Tetřeví kříž, a drugi (Gahlerův křížek) - przy drodze do Bedřichova. Czy te krzyże miały rzeczywiście związek z leśniczym Gahlerem? Trudno powiedzieć, bo jak dotąd brak potwierdzonych informacji o leśniczym o takim nazwisku na Novej Louce.

     Również te krzyże były po II wojnie światowej zniszczone, ale w 1993 r. zostały odnowione staraniem Stowarzyszenia „Patron”.

Katarzyna Potocka-Brygier - NaszeSudety.pl na podstawie: Kříž na Nové Louce není dílem lesníka Gahlera, Spolek Patron

 

Jeśli podoba Ci się nasza redakcyjna praca i uważasz, że jest przydatna, to...