Jesień w Ossolineum

     Nieuchronnie zbliża się jesień, a wraz z nią kolorowe liście i błyszczące kasztany. Niestety, w tym roku nie znajdziemy ich na wrocławskim dziedzińcu Ossolineum, bo rosnący tam od ponad stu lat kasztanowiec niedawno zakończył swój żywot. Przeprowadzone badania dendrologiczne rozwiały wszelkie wątpliwości: chore drzewo zagrażało bezpieczeństwu ludzi i otaczających budynków i musiało zostać wycięte. W listopadzie w jego miejscu zostanie posadzony nowy kasztanowiec, a w urządzeniu na nowo dziedzińca pomoże wrocławski Zarząd Zieleni Miejskiej. Wycięte drzewo otrzyma jednak drugie życie: jego drewno zostanie wykorzystane przez zabytkową papiernię w Dusznikach Zdroju do produkcji pamiątkowego papieru czerpanego.

     Tymczasem Ossolineum zaprasza na jesienne wystawy i wydarzenia. Już w najbliższych dniach Zakład włączy się w obchody Europejskich Dni Dziedzictwa oraz tegoroczną edycję Narodowego Czytania. W sobotę 9 września, od 14:30 do 17:00, na dziedzińcu przy ul. Szewskiej 37 fragmenty „Nad Niemnem” czytać będą aktorzy Teatru Współczesnego Paulina Wosik i Mariusz Bękowski. W ramach Dni Dziedzictwa, 9 i 10 września, w refektarzu Ossolineum będzie można obejrzeć wystawę skarbu XIII-wiecznych brakteatów znalezionych w 2022 roku w Łagiewnikach.

     Jeśli chodzi o jesienne cykle wydarzeń, ich motywami przewodnimi będą postacie dwóch patronów roku 2023 – Mikołaja Kopernika i Aleksandra Fredry. Ich związek z Ossolineum jest wieloraki. Biblioteka posiada największą kolekcję rękopisów komediopisarza. Ponadto Fredro, jako przedstawiciel Wydziału Stanowego Sejmu Galicyjskiego, wspierał lwowskie Ossolineum, gdy zostało zamknięte przez władze austriackie za druk wydawnictw patriotycznych po upadku powstania listopadowego. Jeśli chodzi o Kopernika, Ossolineum posiada jeden z kilkunastu znajdujących się w Polsce egzemplarzy pierwszego wydania jego dzieła De revolutionibus.

     Cykl „fredrowski” rozpoczyna otwarta 5 września wystawa zatytułowana "Żołnierz napoleoński, ojciec komedii polskiej”, prezentowana w Salach pod Kopułą przy ul. Szewskiej 37. Tytuł wystawy nawiązuje do tekstu, jaki według życzenia Fredry, znalazł się na jego nekrologu, czyli do tego w jaki sposób komediopisarz chciał być zapamiętany. Wystawę zorganizowano w trzech salach. Pierwsza, „wrocławska” prezentuje elementy łączące „fredrowski” Lwów i Wrocław. Można tu zobaczyć fotografie pomnika Fredry we Lwowie, zdjęcia z tańczonego przez wrocławskich maturzystów „Poloneza dla Fredry” i mycia jego pomnika przez wrocławskich studentów, skradzione z pomnika i znalezione przez policję pióro, dokumenty dotyczące ewakuacji dzieł Fredry ze Lwowa i odnalezienia ich w dolnośląskim Zagrodnie oraz zapiski z oględzin krypty rodziny Fredrów wykonane przez prof. Bogdana Zakrzewskiego, który przemycił do Wrocławia kości palca hrabiego Aleksandra. Druga sala ukazuje Fredrę jako żołnierza, ojca rodziny oraz obywatela. Można zobaczyć tu rodzinne dokumenty i zdjęcia, fragmenty pamiętników Fredry z czasu wojen napoleońskich oraz znane cytaty z dzieł Fredry, które z czasem nabrały charakteru aforyzmów. W ostatniej sali prezentowane są rękopisy Zemsty, Ślubów Panieńskich i Pana Jowialskiego oraz zdjęcia z przedstawień teatralnych fredrowskich komedii i pamiątki dotyczące ekranizacji „Zemsty” przez Andrzeja Wajdę.

     Jednocześnie w Muzeum Pana Tadeusza do 29 października można oglądać wystawę „Fredro dzieciom”, prezentująca bogato ilustrowane wydania bajek Aleksandra Fredry.

     W październiku Ossolineum planuje wydarzenia związane ze spuścizną Kopernika. 7 i 28 października będzie można obejrzeć rzadko pokazywany oryginalny egzemplarz pierwszego wydania najsłynniejszego dzieła wielkiego astronoma. Ciekawie zapowiada się też planowany na 28 października wykład na temat solarygrafii i prezentacja efektów realizowanego od wiosny projektu solarygraficznego. Już zimową kontynuacją cyklu kopernikańskiego będzie zaplanowana na grudzień wystawa poświęcona wpływowi odkryć i działalności Kopernika na czasy nam współczesne.

     Na rok 2023 przypada również 160 rocznica wybuchu Powstania styczniowego. Z tej okazji Muzeum Pana Tadeusza od 15 września zaprasza na wystawę "Czarna sukienka. Patriotki w walce o wolność”, prezentującą znajdującą się w zbiorach Ossolineum kolekcję „czarnej biżuterii” patriotycznej noszonej przez kobiety jako wyraz protestu po upadku powstania. Ta kobieca perspektywa pojawi się też w nawiązaniu do bliższych nam czasów „Solidarności”, widzianych oczami kobiet narażających swoje życie i rodzinne szczęście dla obrony obywatelskiej wolności.

     Również na jesień i początek zimy przewidywane jest wydanie nowych publikacji Ossolineum z serii Biblioteki Narodowej. Już można kupić wydany w tym roku "Mój wiek” Aleksandra Wata – zapis wspomnień urodzonego w 1900 pisarza, który obserwował przełomowe dla Polski lata I i II wojny światowej, odzyskanie niepodległości oraz powojenne życie środowisk emigracyjnych. W październiku ukaże się opracowany przez prof. Jana Choroszego wybór opowieści z cyklu „Na wysokiej połoninie” Aleksandra Vincenza, dokumentującego kulturę dawnych mieszkańców Karpat Wschodnich. Na przełom listopada i grudnia przewidywane jest nowo opracowane wydanie sienkiewiczowskiej powieści „Ogniem i Mieczem”, a na koniec roku przygotowywany jest album „Zmienny krajobraz”, prezentujący bogato ilustrowane opowieści długoletnich pracowników Muzeum Lubomirskich, przedstawiające 200 lat istnienia Muzeum. Na zakończenie jubileuszu Muzeum w marcu planowana jest wystawa ukazująca trzy epoki w jego dziejach: powstanie i istnienie w okresie zaborów, działanie w granicach II Rzeczypospolitej i skomplikowane losy wojenne i w okresie po II wojnie światowej.

Katarzyna Potocka-Brygier - NaszeSudety