Nie taki zwykły pierwszy dzień wiosny

     Wiosna zbliża się wielkimi krokami. I choć w ostatnich dniach dominowała jesienna plucha, to na wrocławskich trawniczkach i klombach kwitną już krokusy, zaś w podwrocławskich lasach - przebiśniegi.

     Astronomiczny moment początku wiosny w tym roku wypada 20 marca (najbliższa niedziela) o godzinie 5:30:10. Jest to moment wejścia Słońca w Znak Barana. Długość ekliptyczna Słońca jest wtedy równa zero. Jest to moment czysto umowny. Astronomowie umownie podzielili całą ekliptykę na 12 równych części - tzw. znaków zodiaku. I umówili się, że moment wejścia w Znak Barana to początek wiosny. Klimatyczny moment początku wiosny może być zupełnie inny.

     Tradycyjnie przyjmuje się, że pierwszy dzień wiosny wypada 21 marca. Po raz ostatni było tak 21 marca 2011, zaś kolejny raz początek astronomicznej wiosny wypadnie 21 marca... dopiero w roku 2102. Ups!

     Mało tego! Do roku 2047 wiosna będzie rozpoczynać się zawsze 20 marca, zaś w roku 2048 rozpocznie się już 19 marca. To czasowe przesunięcie astronomicznego początku wiosny na coraz wcześniejsze dni wynika z niezgodności długości średniego roku kalendarzowego z okresem powrotu Słońca do Znaku Barana (a ściślej do punktu Barana na ekliptyce) - tzw. roku zwrotnikowego. Kalendarz Gregoriański, który obowiązuje u nas i w większości krajów świata, dopasowuje się do roku zwrotnikowego w ten sposób, że co cztery lata jest rok przestępny o jeden dzień dłuższy (366 dni), co 100 lat jest jednak rok zwykły (365 dni) i co 400 lat - rok przestępny. Rok 2100 będzie rokiem zwykłym i właśnie po nim powróci wiosna w niektórych latach w dniu 21 marca.

     Również tradycyjnie przyjmuje się, że astronomiczny pierwszy dzień wiosny jest momentem zrównania dnia z nocą. Czyli że długość dnia (czas od wschodu do zachodu Słońca) i długość nocy są te same, po 12 godzin. Tak jednak nie jest. Np. w bieżącym roku, czyli 20 marca 2016 we Wrocławiu Słońce wzejdzie o godzinie 5:53:49, zaś zajdzie o godz. 18:05:37. Kolejny wschód Słońca wypadnie 21 marca o godz. 5:51:34. Tak więc długość dnia 20 marca będzie 12 godzin, 11 minut i 48 sekund, zaś długość nocy po tym dniu 11 godzin, 45 minut i 57 sekund. Zaś długość nocy przed tym dniem będzie 11 godz.49 min. i 51 sekund.

     Tak spora różnica i nierówność długości dnia i nocy wynika z tego, że momenty wschodu i zachodu dotyczą górnej krawędzi tarczy Słońca, a nie środka tarczy. Ponadto zjawisko refrakcji atmosferycznej - załamania światła w atmosferze - powoduje dodatkowe opóźnienie zachodów i przyśpieszenie wschodów Słońca. No i łącznie oba efekty wydłużają dzień o niemal 12 minut. Rzeczywiste zrównanie dnia z nocą nastąpi już 17 marca 2016, czyli w najbliższy czwartek.

Pozdrawiam i życzę słonecznych wiosennych dni
Astronom