Przesilenie zimowe i Gwiazdka

     Przesilenie zimowe i zarazem początek astronomicznej zimy nastąpi w tym roku 22 grudnia, dokładnie o godzinie 5:47:56. Dzień ten będzie zarazem najkrótszym w roku - trwać będzie we Wrocławiu 7:54:21 (7 godzin, 54 minuty i 21 sekund); wschód Słońca 7:53:06, zachód 15:47:27. Dla miejscowości położonych bardziej na północ będzie jeszcze krótszy: w Warszawie potrwa 7:42:40, zaś na Przylądku Rozewie tylko 7:13:05.

     Co ciekawe, najpóźniejszy wschód Słońca następuje w zupełnie inny dzień - 31.12.2015r. (we Wrocławiu o godz. 7:55:20), zaś najwcześniejszy zachód - dzisiaj, czyli 13.12.2015 r. (godz. 15:45:00). Jest to wywołane przez tzw. równanie czasu - różnicę między rzeczywistym a średnim czasem słonecznym.

     Słońce w swoim ruchu pozornym rocznym na sferze niebieskiej przemieszcza się na tle gwiazdozbiorów zodiakalnych po linii zwanej ekliptyką. Przemieszczanie to jest niejednostajne, co wynika z niejednostajnego ruchu Ziemi dookoła Słońca - jest najszybsze w peryhelium (najbliżej Słońca - około 3 stycznia) i najwolniejsze w aphelium (najdalej od Słońca - około 6 lipca). Ponadto ekliptyka jest nachylona do równika niebieskiego pod kątem 23°26' i nawet gdyby ruch Słońca po ekliptyce był jednostajny, to rzut Słońca na równik będzie raz przyspieszać, raz zwalniać. Te dwa efekty powodują powyższe przesunięcie w czasie wschodów i zachodów Słońca.

     Wypatrując w Wigilię Bożego Narodzenia pierwszej gwiazdki - symbolu Gwiazdy Betlejemskiej - być może uda nam się wypatrzeć około godz. 16:45 bardzo nisko nad południowo-zachodnim horyzontem Merkurego. Niestety planeta ta zachodzi już o godz. 17:08, podczas gdy zachód Słońca będzie o godz. 15:48:35. Tak więc obserwacja będzie utrudniona mocno pojaśnionym niebem - tzw. zmierzch nawigacyjny.

     W godzinach 16:47 - 16:52, nisko nad południowo-zachodnim i południowym horyzontem (23 stopnie kątowe nad horyzontem) przeleci przez wrocławskie niebo ISS - Międzynarodowa Stacja Kosmiczna z szóstką astronautów. Miło byłoby pomachać im. Stacja będzie świecić jak gwiazda pierwszej wielkości, czyli jasno, ale niestety na pojaśnionym niebie.

     Natomiast jak będzie już zupełnie ciemno (i oczywiście bezchmurnie), czyli po 18:00, bez trudu dostrzeżemy (ilustracja powyżej) wysoko w zachodniej części nieba Wegę - najjaśniejszą gwiazdę w Lutni, zaś we wschodniej części nieba Aldebarana, czyli oko Byka, a niżej najjaśniejszy gwiazdozbiór całego nieba - Orion. W tej też okolicy będzie Księżyc, którego pełnia wypada 25.12.2015 r.

     Warto zerwać się wcześnie rano 25 grudnia i o 6:30 popatrzeć na wschodnią i południową część nieba, gdzie będzie parada czterech planet (ulustracja powyżej - wygląd tej części nieba): kolejno od lewej Saturn (jasny), Wenus (bardzo bardzo jasna - najjaśniejsza), Mars (taki sobie średnio jasny, czerwony) i Jowisz (bardzo jasny). Zresztą obecnie codziennie, jak jest bezchmurne niebo, około 6:00 - 6:30 widać prawie w tym samym miejscu na niebie trzy planety: Wenus, Marsa i Jowisza. Saturn jest tuż pod horyzontem i jest jeszcze niewidoczny.

     Życzę bezchmurnego nieba i udanych obserwacji.

Andrzej „Astronom” Wojciechowski