Ratusz w Nowogrodźcu

     Nowogrodziec to niewielkie miasteczko na prawym brzegu Kwisy, w północno-zachodniej części Niecki Lwóweckiej na Pogórzu Izerskim. Miejscowość była bardzo wcześnie lokowana, bo już w 1233 r., ale nie rozwinęła się w większe miasto. Powodem tego były częste pożary (1410, 1510, 1717, 1726), przemarsze wojsk, niesprzyjające warunki gospodarcze.

     Trudno dokładnie określić, kiedy powstał pierwszy ratusz w Nowogrodźcu, ale z powodu wcześniej przedstawionych okoliczności siedziba władz miejskich powstała dość późno. Wiadomo, że budynek, który spłonął w 1726 r., został wzniesiony jako murowany po wojnie trzydziestoletniej, bo około 1656 r. Na jego miejscu zbudowano nowy obiekt, ale ten już 2 kwietnia 1742 r. został częściowo zniszczony z powodu zawalenia się wieży, która żywcem pogrzebała 5 osób. Po raz kolejny ratusz spłonął całkowicie w 1766 r., a jego odbudowę wspomógł finansowo król Prus Fryderyk II Wielki. Na parterze nowego ratusza znajdowało się pomieszczenie dla straży pożarnej, a przed wejściem basen z wodą, służący do przeprowadzania ćwiczeń.

     Obecny ratusz, stojący pośrodku rynku, wzniesiono w 1795 r. w stylu klasycystycznym. W pracach budowlanych brał udział mistrz ciesielski z Nowogrodźca Anton Zugehör oraz mistrz murarski z Bolesławca Johann Menzel. Kolejny pożar, który wybuchł 5 lipca 1847 r., strawił jatki, znajdujące się przy zachodniej ścianie ratusza.

     W 1880 r. dokonano restauracji ratusza. W 1972 r. wykonano inwentaryzację obiektu i projekt adaptacji na ośrodek kultury, a kilka lat później częściowo go przebudowano. W 1993 r. wymieniono tynki i pomalowano elewacje, a w następnym roku obudowano wejściowe schody. W 1998 r. wymieniono główne drzwi.

     Dwukondygnacyjny ratusz zbudowano na planie prostokąta. Nakryty jest czterospadowym dachem łamanym z naczółkami, z użytkowym poddaszem. Wcześniej dach wieńczyła sygnaturka z zegarem. Elewacje południowa i północna dziewięcioosiowe, pozostałe pięcioosiowe. Główne wejście, znajdujące się w północnej fasadzie, akcentowane jest płytkim, trójosiowym ryzalitem, zwieńczonym schodkowym szczytem z herbem Nowogrodźca z 1880 r. Okna prostokątne w opaskach, nad częścią z nich nadokienniki i girlandy. Narożniki ujęte szerokimi lizenami. Podział poziomy akcentowany jest szerokim gzymsem międzypiętrowym, wykonanym w tynku.

     Po lewej stronie wejścia znajdowała się marmurowa tablica z napisem:

PIONIEROM ZIEM ODZYSKANYCH / W 40. ROCZNICE / POWROTU DO OJCZYZNY
SPOŁECZEŃSTWO MIASTA I GMINY NOWOGRODZIEC

     Natomiast na elewacji wschodniej umieszczona jest niewielka tablica z napisem:

     Wnętrza pierwszego piętra przebudowano w 1904 r., zmieniając ich układ. Oprócz sali posiedzeń rady miejskiej, pokojów rajców i ławników przebudowano także restaurację, mieszczącą się w ratuszu. Obecnie wnętrza są trzytraktowe, ze środkowym korytarzem komunikacyjnym. Warto wspomnieć, że przy ratuszu nigdy nie było wieży, choć w drugiej połowie XIX w. powołano do życia fundację jej budowy, ale zapewne z powodu nikłych środków finansowych pomysłu nie zrealizowano.

Tekst i fot. Romuald M. Łuczyński

Artykuł z 139 numeru (październik 2012) czasopisma "Sudety" 

Gdzie przenocować w okolicy?

Agroturystyka Dom pod Sową to odnowiony zajazd z 1825 r., położony w niewielkiej wsi - Nawojów Śląski w malowniczej dolinie Kwisy, na Pogórzu Izerskim. Wnętrza z klimatem, miły nastrój i spokojna okolica gwarantują udany wypoczynek strona www Domu pod Sową

Sudecka Księgarnia Wysyłkowa poleca: