Mapy, przewodniki
Wyszukiwarka
Kalendarz imprez
Subskrypcja

Nowe wydawnictwa
  • 2024-02-01 09:34

    555 zagadek o Górach Stołowych jest próbą zebrania tego, co w Górach Stołowych najciekawsze, wyjątkowe i niepospolite.Jeżeli nigdy w nich nie byłeś, ta książka pozwoli Ci przekroczyć ich granicę i zajrzeć do środka ― do ukrytych tam historii i mrocznych tajemnic. Gwarantuję, że rozdział po rozdziale coraz szerzej będzie się przed Tobą otwierać niezwykły skalny świat, w którym każda piaskowcowa skałka ma w sobie coś wyjątkowego

  • 2024-01-10 21:30

    Opracowanie poświęcone wrocławskiej gastronomii w latach 1957–1970, w którym czytelnik znajdzie informacje o jej strukturze, typach funkcjonujących zakładów oraz ich umiejscowieniu na terenie Wrocławia. Autor pisze również o prowadzonej przez lokale działalności rozrywkowej oraz przedstawia jadłospisy, opisuje też różne problemy z klientelą (gastronomiczne miscellanea). Wszystko to zostało ukazane na tle ówczesnych przemian

  • 2024-01-10 21:20

    Jak przystało na region w Europie Środkowej, ziemia kłodzka istniała i istnieje realnie, determinowana geografią lub decyzjami politycznymi, a zarazem jest tworem wyobraźni, opisywanym w wielu tekstach i językach. Badanie kultury tego obszaru wymaga zatem podejścia historycznego, skupionego na dziejach narodów i grup społecznych oraz historii ich sztuki, duchowości, obyczaju i przemysłu, jak również użycia perspektyw...

  • 2023-11-09 09:43

    Imponujący łańcuch zamków obronnych w Sudetach to część dziedzictwa Piastów, pierwszej historycznej polskiej dynastii. Z czasem Dolny Śląsk zaczął przynależeć do Królestwa Czech, które było częścią Rzeszy Niemieckiej, ale Piastowie śląscy książętami Rzeszy nigdy nie byli, w odróżnieniu np. do Podiebradów oleśnickich. Piastowie kierowali się własnościowym prawem polskim, podkreślali, że są na Śląsku „od zawsze" i otrzymali przywileje od polskiego władcy, co musiał uznać nawet cesarz

  • 2023-11-08 16:23

    Górskie wędrówki to wspaniała przygoda i mnóstwo pozytywnych doświadczeń i wspomnień – z tym stwierdzeniem zgodzi się zapewne każdy miłośnik gór. Ci z nich, którzy zostali rodzicami mogą zadawać sobie pytanie: Jak zarazić dzieci swoją pasją i miłością do wędrowania po górskich szczytach? Jak zachęcić je do odkrywania nowych miejsc i nakierować ich wrodzoną ciekawość świata na górskie szlaki? I jak nie zrazić ich do takiego rodzaju turystyki, który przecież często wiąże się z dużym wysiłkiem?

Które z n/w pasm jest Twoim ulubionym?
Sonda
Wizyt:
Dzisiaj: 417Wszystkich: 13724530

Szczeliniec Wielki

     Góry Stołowe położone są w Sudetach Środkowych w płn.-zach. części ziemi kłodzkiej, przy granicy polsko-czeskiej. Od 1993 roku na ich terenie wyznaczono Park Narodowy, w celu ochrony przyrody nieożywionej. W rejon Szczelińca zwanego też Wielką Hejszowiną, najlepiej jest udać się od strony miasta Radków, które mimo przejściowych problemów związanych z transformacją ustrojową nadal stanowi atrakcyjną bazę przelotową w znaczną część Gór Stołowych. W Radkowie znajduje się kilka interesujących zabytków: na pierwszy plan wysuwa się ratusz, pozostałości po murach obronnych i zabytkowe kamieniczki. Miasteczko pełni też rolę rekreacyjną - w pobliżu, tuż pod stokami Gór Stołowych znajduje się piękny Zalew Radkowski, nad którym latem wypoczywają goście z Polski i graniczących z gminą Radków Czech.

     Z Radkowa w Góry Stołowe prowadzi droga wojewódzka nr 387, która ze względu na swój charakter nazwana jest: „Szosą Stu Zakrętów”. Została ona oddana do użytku w 1870 roku i od tego momentu pozostaje jedną z bardziej malowniczych górskich dróg w Sudetach. Szosa „Stu Zakrętów” ma około 23 km długości i biegnie z Radkowa do Kudowy-Zdroju, osiągając najwyższy punkt 780 m w Karłowie.

     Na Szczeliniec Wielki (919 m npm) można dotrzeć na kilka sposobów, ale najbardziej godnym polecenia jest chyba wejście od strony wsi Pasterka. W Karłowie bowiem, zwłaszcza w czasie sezonu panuje zmasowany najazd turystów, a Pasterka leży już nieco na uboczu. Pasterka, to wieś o rozproszonej zabudowie, leżąca na pofałdowanej wierzchowinie środkowego piętra Gór Stołowych, położona w samym ich sercu lub jak niektórzy mawiają, na końcu świata, a to pewnie z powodu tego, że w Pasterce kończy się droga asfaltowa, a od północy, zachodu i wschodu, osada jest otoczona granicami Republiki Czeskiej.

     We wsi znajduje się znane schronisko turystyczne, należące do tego typu obiektów, które każdy szanujący się i wytrawny turysta powinien odwiedzić. Największym atutem schroniska Pasterka jest jego niebywałe otoczenie. Z okien schroniska, a także kiedy zwyczajnie otworzymy drzwi, rozpościera się najładniejszy, bo nieskażony komercją i cywilizacją widok Szczelińca Wielkiego, czyli szczytu, który wraz ze Szczelińcem Małym, po prawej stronie, stanowi najwyższe stoliwo jedynych w Polsce gór płytowych, zbudowanych z kredowych piaskowców ciosowych.

     Schronisko Pasterka posiada 49 miejsc noclegowych, w świeżo wyremontowanych pokojach, wraz z pełnym zapleczem potrzebnym do przyjmowania gości. W schronisku jest bufet, w którym serwuje się pełne wyżywienie, świetlica, w której można szaleć do białego rana, biblioteczka i nawet bezpłatny dostęp do internetu. Przy Pasterce latem działa pole biwakowe, wypożyczalnia rowerów, natomiast zimą uruchamiana jest wypożyczalnia rakiet śnieżnych, nart biegowych i skiturowych.

     Na Szczeliniec Wielki wybieramy się koniecznie w ładną pogodę, ponieważ z wierzchowiny szczytowej roztaczają się piękne widoki na rozległe partie Sudetów. Podejście pod górę jest strome, ale nie należy do długich. - Trzeba pokonać różnicę około 150 metrów, pomiędzy środkowym stoliwem, a stoliwem najwyższego poziomu Gór Stołowych, porozcinanym charakterystycznie w strukturze spękań i opadającym w dół potężnymi niekiedy urwiskami piaskowca.

     Geologicznie rzecz ujmując, rzeźba Gór Stołowych ściśle związana jest z osadowym charakterem tworzących je skał - piaskowców ciosowych. Piaskowce, to skały osadowe powstałe w okresie, kiedy na terenie Gór Stołowych było morze i panowały, tu zupełnie inne warunki. Skały powstawały z materiału, który osadzał się na dnie i scalał w wyniku  zeskalenia się piasku w skały piaskowcowe. Piaskowce w wyniku dalszych procesów związanych z ruchami tektonicznymi oraz erozją klimatyczną, uzyskały obecny wygląd gór płytowych, z licznymi typowymi dla erozji piaskowca ciosowego formami geomorfologicznymi.

     Tę mnogość form wyrzeźbionych w skale piaskowcowej oczywiście możemy podziwiać z każdym krokiem wspinania się szlakiem turystycznym na szczyt Szczelińca Wielkiego. I tak w pewnym momencie dochodzimy niemal jak do murów potężnego bastionu, aby następnie, wykutymi w skale schodkami wejść do skalnego labiryntu, jaki wytworzył się na szczycie góry.

     Szczyt Szczelińca Wielkiego ma 919 m n.p.m. Charakterystycznym elementem tej góry jest powierzchnia zrównania. Po dość stromym podejściu, nagle znajdujemy się na płaskim terenie zwanym stoliwem, ta fachowa nazwa dosłownie pochodzi od blatu stołu, dlatego też wszystkie góry na świecie mające podobną rzeźbę nazwane są górami stołowymi.  Najsłynniejsze góry stołowe występują w RPA, Australii, Afryce Północnej i Stanach Zjednoczonych. W Europie formy takie możemy obserwować w Czechach, w Polsce i niemieckiej - „Saskiej Szwajcarii”.

     Panoramy ze szczytowej powierzchni zrównania, a ściślej z tak zwanych "Wielkich Tarasów", zapierają dech w piersiach, gdyż widać stąd charakterystyczną płytową budowę Gór Stołowych, jak i też: Góry Sowie, Góry Kamienne, Karkonosze, Góry Orlickie i spore obszary Czech ze szczytem Koruny w Brumovskich Ścianach na czele.

     Obok wejścia do labiryntu na Szczelińcu Wielkim znajduje się schronisko turystyczne, wybudowane w stylu tyrolskim w 1846 roku. Od jesieni roku 2006 Schronisko jest po kapitalnym remoncie i służy turystom noclegami oraz bufetem.

     Natomiast wyznaczona na szczycie trasa turystyczna, pozwala podziwiać wiele formacji skalnych i głębokich szczelin. Obecnie ze względu na ochronę Park Narodowy Gór Stołowych, zdecydował się ograniczyć nieco trasę zwiedzania, w ten sposób, że nie dotrze się  na powrót do schroniska na Szczelińcu, jak było niegdyś, lecz ruchem jednostronnym turyści są kierowani w kierunku Karłowa.

     Piaskowcowa powierzchnia szczytu jest zwietrzała i popękana, zresztą od tego wywodzi się nazwa Szczeliniec Wielki. Mało, kto wie, że Szczeliniec Wielki jest górą, która wciąż pracuje! Warstwy piaskowca ciosowego, od środka górotworu, do jego uskoku, nadal w geologicznej skali rozsuwają się, co powoduje, że poszczególne skałki takie jak Małpolud, w dalekiej przyszłości prawdopodobnie runą w dół stoku.

     Najbardziej znane formacje skalne na Szczelińcu Wielkim, to: Wielbłąd, Fotel Pradziada, będący najwyższym punktem szczytu oraz wspominany: Małpolud, Świątynia Indyjska, Głowa Księżniczki Emilki i wiele innych.

     Pierwszoplanową atrakcją podczas zwiedzania jest przejście przez ogromną szczelinę skalną zwaną „Wąwozem Piekiełko”. Ta geologiczna atrakcja ma do 17 metrów głębokości, przy szerokości do kilku metrów u podnóża i długości około 100 metrów. Będąc w Piekiełku można zaobserwować, jak ściany w wąwozie się rozsuwają, jak potężne bloki piaskowca suną w geologicznym czasie pochylone w kierunku krawędzi urwiska Szczelińca Wielkiego. W szczelinie panuje mikroklimat - półmrok, jest tu zdecydowanie chłodniej, niż na wierzchowinie, co powoduje, że licznie występują tu rzadkie gatunki mszaków i wątrobowców.

     Kolejno, wędrując labiryntem Szczelińca Wielkiego przechodzimy, koło długich schodów, Głowy Liczyrzepy, Kwoki i przeciskamy się cały czas przez skalne korytarze, których jest tu niezliczona ilość. Nietrudno zauważyć, że gdyby nie oznakowano strzałkami ścieżki na Szczelińcu, to  bardzo łatwo można byłoby tu zabłądzić.

     Wybitne walory widokowe posiadają - „Tarasy Południowe”. Można z nich spojrzeć na położony poniżej Karłów, który został założony w 1730 roku, co przyczyniło się do wzmożonej popularyzacji Szczelińca Wielkiego, jako głównej atrakcji turystycznej Ziemi Kłodzkiej. Pod Południowymi Tarasami, jeśli się przyjrzymy znajduje się jedna z najpiękniejszych dróg wspinaczkowych, którą jest potężny i ekstremalny pod względem trudności  - Wielki Okap.

     Mało kto wie, że na Szczelińcu Wielkim znajdują się również jaskinie. Największymi dotąd odkrytymi jaskiniami są: Jedynka (230 m dł.) i Jaskinia w Jagodowym Wąwozie (95,5 m dł.). Piękną ozdobą Szczelińca Wielkiego jest także charakterystyczna formacja skalna, wznosząca się na jego krawędzi - Głowa Olbrzyma.

     Do Karłowa, schodzimy odremontowaną drogą imienia Franciszka Pabla, człowieka, który był przez 71 lat swojego życia ściśle związany z Górami Stołowymi i Szczelińcem Wielkim. Franiczek Pabel był sołtysem Karłowa, mocno zaangażowanym w turystykę, został on oficjalnie w 1813 roku, mianowany pierwszym przewodnikiem górskim w Sudetach. Dziełem życia F. Pabla było wykonanie 665 kamiennych stopni prowadzących na Szczeliniec Wielki.

[Jan Wieczorek]
Foto: Jan Wieczorek i niemieckie zdjęcie archiwalne
Fot. lotnicza: P. Lenka


Zobacz także:
blog autora artykułu 

 

  • Dodaj link do:
  • facebook.com
 

Komentarze

  • Andrzej2016-12-13 18:04

    Za Niemców droga nie była zarośnięta i roztaczały się piękne krajobrazy. Niestety Polacy zaniedbali regularną wycinkę samosiejek co doprowadziło do zasłonienia widoków , przez co piękna dotychczas droga straciła na walorach i nie jest tą którą była i miała być. Aby przywrócić jej pierwotny stan należy powycinać drzewa i samosiejki i robić to systematycznie bo innej metody nie ma. Systematyczności musimy uczyć się od Niemców !!!

Komentarz
Facebook