Uprawnienie do wniesienia kasacji w postępowaniu karnym
Kasacja jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia wnoszonym w postępowaniu karnym od wyroku sądu drugiej instancji, który stał się prawomocny, jak również prawomocnego postanowienia tego sądu o umorzeniu postępowania i zastosowaniu środka zabezpieczającego określonego w art. 93a kodeksu karnego. Oprócz stron postępowania do wniesienia kasacji uprawnione są także tzw. podmioty kwalifikowane (m.in. Prokurator Generalny). Dodatkowym obostrzeniem w stosunku stron postępowania jest to, że mogą one wnieść kasację od orzeczenia sądu drugiej instancji, którego uprzednio nie zaskarżyły, jedynie wtedy gdy orzeczenia tego nie utrzymano w mocy lub zmieniono na jej niekorzyść.
Wniesioną kasację można oprzeć z kolei wyłącznie na naruszeniach wskazanych w art. 439 kodeksu postępowania karnego (tzw. bezwzględne przyczyny odwoławcze) lub innych rażących naruszeniach prawa (jednak tylko i wyłącznie wtedy, gdy mogły mieć one istotny wpływ na treść orzeczenia). Warto również pamiętać, że samo to, że wymierzona oskarżonemu kara jest rażąco niewspółmierna nie może stanowić podstawy do wniesienia kasacji.
Jako dodatkowe obostrzenia w wypadku wniesienia przez stronę kasacji na niekorzyść oskarżonego należy wskazać, że można ją wnieść tylko wtedy, gdy osoba ta zostanie uniewinniona lub zostanie w stosunku do niej umorzone postępowanie. Z kolei w przypadku wniesienia przez stronę kasacji na korzyść oskarżonego można to zrobić wyłącznie w sytuacji skazania go na karę pozbawienia wolności (i to bez warunkowego zawieszenia wykonania tej kary). Obostrzenia te nie dotyczą jednak przypadków, gdy kasacja jest oparta od przyczyny wskazane w art. 439 kodeksu postępowania karnego (bezwzględne przyczyny odwoławcze).
Strona winna wnieść kasację w terminie trzydziestu dni od dnia otrzymania orzeczenia wraz z jego uzasadnieniem. Kasację wnosi się do Sądu Najwyższego za pośrednictwem sądu odwoławczego. Kasacja podlega opłacie. Co do zasady, kasacja winna zostać również sporządzona i podpisana przez pełnomocnika lub obrońcę będącego adwokatem lub radcą prawnym (tzw. „przymus adwokacko-radcowski”). Oczywiście fakt lokalizacji Sądu Najwyższego (Warszawa) w żaden sposób nie wpływa na dopuszczalność wyboru przez stronę pełnomocnika czy obrońcy z każdego innego miasta niż to, w którym zlokalizowany jest sąd rozpoznający kasację. Nic nie stoi więc na przeszkodzie, aby kasację sporządził, np. adwokat prowadzący kancelarię adwokacką we Wrocławiu czy też prowadzący kancelaria adwokacka wejherowo i to nawet jeśli samo zaskarżone orzeczenie zostało wydane przez sąd znajdujący się poza okręgiem, w którym adwokat ten wyznaczył swoją siedzibę zawodową.
Na skutek rozpoznania kasacji Sąd Najwyższy może albo uchylić zaskarżone orzeczenie (w całości lub w części), gdy uznaje kasację za zasadną albo kasację oddalić (gdy jest ona niezasadna). Uchylenie orzeczenia może natomiast spowodować przekazanie sprawy przez Sąd Najwyższy do ponownego rozpoznania właściwemu sądowi, ewentualnie umorzenie postępowania, a nawet uniewinnienie oskarżonego. Samo wniesienie kasacji nie wstrzymuje też wykonania kary, która została orzeczona w stosunku do oskarżonego, jednak skarżący może w tym zakresie złożyć stosowny wniosek, który takie wstrzymanie może spowodować.