XIII Dzień Otwarty Domów Przysłupowych

     W ostatnią niedzielę maja, już po raz trzynasty, odbędzie się Dzień Otwarty Domów Przysłupowych. Na pograniczu Niemiec, Czech i Polski 28 maja udostępnione zostaną domy w typowym dla Górnych Łużyc stylu przysłupowym. Wśród nich 28 domów będzie czekało na gości w polskiej części regionu.

     Domy przysłupowe (przysłupowo-zrębowe) są budowlami charakterystycznymi dla śląsko-czesko-saksońskiego pogranicza. Powstawały one na obszarach wiejskich prawdopodobnie już na przełomie XIV i XV wieku, a w kolejnych stuleciach były doskonalone. Ten rodzaj budownictwa "wynaleźli" prości, wiejscy rzemieślnicy poprzez kombinację konstrukcji zrębowej, szachulcowej i murowanej. Tym, co odróżnia je od innych rozwiązań stosowanych w budownictwie wiejskim jest przysłup. Ta drewniana konstrukcja z charakterystycznymi łukami otacza izbę zrębową i podtrzymuje górną kondygnację lub dach.

     Warto na marginesie zaznaczyć, że typowy dom przysłupowy składa się z dwóch części: dolnej (wspomnianej powyżej) - zbudowanej z drewna izby zrębowej (poziomo układane ociosane belki łączy się na rogach budynku "na zrąb") oraz nadbudowanej konstrukcji szachulcowej, która opiera się na zewnętrznych, drewnianych słupach, zwanych przysłupami. W konstrukcji spotykają się dwie tradycje budowlane: typowe dla Europy Środkowo - Wschodniej budownictwo drewniane, oraz rozprzestrzeniona na obszarze języka i kultury niemieckiej - konstrukcja szachulcowa (konstrukcja drewniana wypełniona materiałami naturalnymi tj. drewno, glina, słoma, kamienie).

Górne Łużyce na płaszczyźnie budowlanej okazują się być przestrzenią styku kultury słowiańskiej (czeskiej, serbołużyckiej i polskiej) oraz niemieckiej. Do dnia dzisiejszego zachowało się około 19 tysięcy domów przysłupowo-zrębowych, z czego po stronie polskiej - głównie z rejonie Bogatyni, Zawidowa i Leśnej - około 500.

     Na terenie dzisiejszych Niemiec domy przysłupowe znajdziemy we wschodniej części Szwajcarii Saksońskiej, powiecie Löbau-Zittau i południowej części powiatu Budziszyn; w Czechach: w Kraju Liberec, Kraju Ústi nad Labem, w naszym kraju: w powiecie lubańskim i południowej części powiatu zgorzeleckiego.

     Dni Otwarte Domów Przysłupowych organizowane są od roku 2005 w ramach przedsięwzięcia Kraina Domów Przysłupowych (Umgebindeland), mającego swoje początki w 2003r. Od tamtego czasu realizowane są projekty, które prowadzą do utrwalenia architektury przysłupowej jako elementu charakterystycznego dla regionu oraz atrakcji turystycznej Górnych Łużyc oraz Pogórza Izerskiego. Wśród nich znalazły się m.in.: stworzenie "Grupy fachowej Dom Przysłupowy", wypracowanie marki turystycznej "Urlop w domu przysłupowym", stworzenie turystycznego "Szlaku żyjącego rzemiosła" (http://www.handwerk-erleben.com), czy inicjatywy marketingowej "Miłość od drugiego wejrzenia" (Liebe auf den zweiten Blick), mającej na celu znalezienie nowych właścicieli dla opuszczonych i zaniedbanych domów przysłupowych.

     Organizowany Dzień Otwarty Domów Przysłupowych ma pokazać mieszkańcom regionu wyjątkowe piękno tej regionalnej architektury  i zachęcić do dbania o te niezwykłe "architektoniczne perełki", niespotykane nigdzie indziej w Europie. 

Lista otwartych domów przysłupowych po stronie polskiej:
powiat zgorzelecki:
Bogatynia  ul. Waryńskiego 30   
Bogatynia ul. Waryńskiego 32    
Bogatynia ul. Waryńskiego 17 „Dom Zegarmistrza”
Bogatynia ul. Waryńskiego 18
Bogatynia ul. Słowackiego 7 – translokacja domu
Działoszyn 163
Zgorzelec Aleje Lipowe 1 „Zagroda Kołodzieja”

powiat lubański:
Grabiszyce Dolne 80

powiat lwówecki:
Bystrzyca 5
Dębowy Gaj 23 
Gierczyn 55  „Gierczynówka” 
Proszowa 55  
Przeżdżiedza 25  
Skorzynice 26   
Płóczki Górne 102 Gościniec "Pod Zielonym Jajem" 

powiat jeleniogórski:
Antoniów 78            
Antoniów 80            
Antoniów 82
Czernica 79 Jeżów Sudecki „Konopka” 
Karpacz, ul. Kopernika 2 „Muzeum Sportu i Turystyki”
Kopaniec 145 -Galeria „Kozia Szyja”
Szklarska Poręba, ul. Odrodzenia 1 „Domicil Alma”
Piechowice-Michałowice ul. Sudecka 24 „Drewniana Róża”

powiat złotoryjski:
Proboszczów 89

powiat bolesławiecki:
Łaziska 50 „Niebieski Burak” 

powiat kamiennogórski:
Uniemyśl 60 „Karczma Sądowa” 

Nowe domy przysłupowe:
Zgorzelec, Aleje Lipowe 1a

Dodatkowe wydarzenia: 
Wycieczka autokarowa po Krainie Domów Przysłupowych dla mieszkańców Zgorzelca zgłoszenia Andrzej Kozak, andrzej_kozak@poczta.onet.pl

Wycieczka rowerowa do Oberkunersdorf wyjazd z parkingu przy Bogatyńskim Ośrodku Kultury godz. 8:00, kontakt dorota2wilczynska@gmail.com

Źródło: www.stiftung-umgebindehaus.de

Anna Zygma - NaszeSudety