Zakłady Przemysłowe R-1 w Kowarach
Książka wyglądem przypomina szkolny brulion i przywodzi na myśl czasy LO. Jednak już po chwili rozpoznaję na okładce kopalnię „Wolność” i zielony kolor, który nawiązuje do logo Kowar, oraz tytuł „KYЗНEЦKИE РYДНИКИ. Kowarskie Kopalnie. Zakłady Przemysłowe R-1 w Kowarach”.
Praca ma charakter popularnonaukowy. Opracował ją Bogusław Dąbrowski, który był m.in. kierownikiem gr. poszukiwawczej nr 4, starszym inspektorem ochrony przed promieniowaniem i BHP oraz kierownikiem wydziału transportu. B. Dąbrowski, jak sam podkreśla, korzystał z wielu źródeł, aby przekazać wiedzę potomnym „w sposób przystępny, krótki i zrozumiały dla wielu”. Zebrał obecnie dostępne materiały (wspomnienia, artykuły, referaty na konferencje i własne obserwacje) w postaci pracy zbiorowej, której autorami poszczególnych rozdziałów są byli pracownicy ZPR-1.
Powoduje to, że język książki jest momentami potoczny, innym razem trudny, techniczny. Zdarzają się powtórzenia czy błędy, np. w rozdziale 12 czytamy, że leczenia pacjentów w podziemnym inhalatorium radonowym zaprzestano w 1993 roku, a kilka stron dalej, że zamknięto je już w 1989 roku. Inny przykład: „materiały tekstowe (…) znajdują się w zbiorach Wojewódzkiego archiwum w Jeleniej Górze”.
Powyższe mankamenty nie umniejszają wartości książki, chociażby ze względu na to, że samo zebranie materiałów w niej zawartych pochłania bardzo dużo czasu, a w dziele B. Dąbrowskiego „podane są one na tacy”. Z „KYЗНEЦKИE РYДНИКИ…” możemy poznać historię obiektów ZPR-1, lokalizację złóż uranu i zakres robót górniczych, przebieg prac geologiczno-poszukiwawczych i eksploatacyjnych rud uranowych, wysokość wynagrodzeń pracowników oraz dowiedzieć się o organizacji transportu, a także o zagrożeniu radiacyjnym pracowników kopalń uranowych i środowiska naturalnego.
Całość uzupełnia płyta DVD z filmami, zdjęciami oraz fotokopiami dokumentów i map górniczych. Dodatkowo do wydania w twardej oprawie dołączono wersję drukowaną fotokopii „Mapy geologicznej Sudetów i ich przedgórza północnego” z legendą przetłumaczoną z języka rosyjskiego.
Książka „KYЗНEЦKИE РYДНИКИ. Kowarskie Kopalnie. Zakłady Przemysłowe R-1 w Kowarach” może być pomocna dla przewodników i pilotów wycieczek. Na pewno zainteresuje eksploratorów kopalń i osoby zajmujące się turystyką podziemną. Mnie lektura zajęła ok. 4 godziny.
Zbigniew Piepiora
W. Adamski, J. W. Bareja, B. Dąbrowski, K. Muras, S. Wisznikow-Pilak, W. Masłowski, B. Tomys, F. Gawor, KYЗНEЦKИE РYДНИКИ. Kowarskie Kopalnie. Zakłady Przemysłowe R-1 w Kowarach. Wydawnictwo AD-REM i ZGK – Pracownia Regionalna, Jelenia Góra, 2016, ISBN 978-83-65295-57-6, s. 118. Książka w dwóch wersjach: 1. w oprawie twardej z wewnętrznymi stronami okładki i mapą, 2. w oprawie miękkiej. Wydawnictwo ukazało się dzięki wsparciu finansowemu Pana Wojciecha Dąbrowskiego oraz Związkowi Gmin Karkonoskich.
Zobacz także:
książka w Sudeckiej Księgarni Wysyłkowej