Zapisane w księgach
Zbiorami dawnego archiwum parafii św. Anny w Ząbkowicach Śląskich zainteresował się dr J.A. Kopietz, wybitny ząbkowicki historyk. Uporządkował i opisał ok. 80 pergaminów. Najstarszy z nich pochodził z 1302 r. W wyniku jego pracy powstał w latach 80-tych XIX wieku dokument „Regesty dokumentów Archiwum Parafialnego w Ząbkowicach”. Kopietz wykonał tylko jeden egzemplarz swojego dzieła. Przed rokiem 1900 znajdowało się ono na półkach archiwum parafii św. Anny. Dziś większość z tych dokumentów przechowywana jest w zasobie Archiwum Archidiecezjalnego we Wrocławiu.
W archiwum parafialnym przechowywano także księgi metrykalne. Wszystkie parafie rzymsko-katolickie miały obowiązek prowadzenia ksiąg metrykalnych od XVI wieku. Taką decyzję podjęto na soborze trydenckim w latach 1545-1563. Były to księgi ochrzczonych, urodzonych, księgi zaślubin, zmarłych i pochowanych. Obecne duża część ksiąg metrykalnych z Ząbkowic znajduje się w Archiwum Archidiecezjalnym we Wrocławiu. Pochodzą one z lat 1715-1941.
Zapisy o chrztach, pogrzebach i zaślubinach
Bardzo ciekawą księgą jest księga parafialna z lat 1578-1592, niedawno udostępniona historykom w internecie. Ten zbiór dokumentów zawiera w sobie zapisy dotyczące chrztów, zaślubin i pogrzebów. Oprawiona jest oczywiście w pięknie tłoczoną, zwierzęcą skórę. Dość trudny dziś do odczytania napis głosi: KIRCHEN: REGISTER // IN FRANSTEIN// 1578. Tłoczenia w skórze przedstawiają sceny ze Starego i Nowego Testamentu: „Adam i Ewa w raju”, „Ukrzyżowanie”czy „Zmartwychwstanie” Inną udostępnioną księgą jest „Księga chrztów, zaślubin i pogrzebów kościoła parafialnego św. Anny w Ząbkowicach. 1794”. Każdy badacz, zajmujący się historią Ząbkowic Śląskich i ziemi ząbkowickiej, za punkt honoru powinien obrać sobie przeprowadzenie poszukiwań w Archiwum Państwowym we Wrocławiu oraz w jego oddziale w Kamieńcu Ząbk. W zasobie wrocławskiego archiwum znajduje się zespół zatytułowany „Księstwo Ziębickie”, który jest pozostałością większego zasobu przechowywanego w archiwum przed 1945 r. Możemy tu odszukać jednostki archiwalne odnoszące się do historii piwa, spisy podatkowe, wykazy właścicieli ziemskich oraz dokumenty wytworzone na dworze księcia Karola I Podiebradowicza, w tym list odpustowy jego żony Anny Żagańskiej. Wrocławskie archiwum przechowuje również interesujący materiał kartograficzny oraz jeden z zachowanych do dziś egzemplarzy kroniki miejskiej Martina Koblitza.
W Archiwum Państwowym w Kamieńcu Ząbkowickim skorzystać możemy z „Akt miasta Ząbkowic Śląskich”. Tu przechowywane są rękopiśmienne notatki Herrmanna Pieha dotyczące dziejów miasta oraz zebrane przez niego, posegregowane tematycznie teczki zawierające liczne wycinki prasowe i wydawnictwa okolicznościowe przedstawiające dzieje działających w Ząbkowicach towarzystw i związków, a było ich wiele. Wystarczy wspomnieć choćby Ochotniczą Straż Pożarną, Związek Pszczelarzy, Muzyków, liczne organizacje sportowe czy religijne.
Postawa moralna wiernego
Niezmiernie ważnym dla badacza historii materiałem źródłowym są wspomniane już wcześniej księgi metrykalne. Jeśli chodzi o Ząbkowice Śląskie można wyznaczyć ich dwa rodzaje. Te wytworzone przez parafie katolickie i te spisane w ewangelickich urzędach parafialnych. Zawarte w nich informacje bardzo często rzucają nowe światło na sytuację społeczną i gospodarczą w mieście w wybranym okresie historycznym. Wszystko to dzięki wymaganej w dawnych czasach od duchownych wielkiej dokładności i skrupulatności przy sporządzaniu aktów metrykalnych. Podawano więc nie tylko imiona i nazwiska zainteresowanych, ale również ich najbliższych krewnych, ich wiek, zawód, miejsce zamieszkania, a czasami również opinię na temat postawy moralnej. Jeśli chodzi o Ząbkowice, to księgi wytworzone w parafii św. Anny obejmujące lata 1715-1941 oraz w parafii św. Jadwigi obejmujące okres 1890-1947 przechowywane są w Archiwum Archidiecezjalnym we Wrocławiu. Niestety, nie wiemy co stało się z księgami metrykalnymi Parafii Ewangelickiej w Ząbkowicach.
Nie odbiegając od tematu metryk, warto zwrócić uwagę również na zasób ksiąg Urzędu Stanu Cywilnego. Te zaczęły swoją działalność w ówczesnym Cesarstwie Niemieckim w 1874 r. Księgi obejmujące lata 1874- 1912 przechowywane są dziś, zgodnie z ustawowym obowiązkiem, w Archiwum Państwowym we Wrocławiu. Młodsze znajdują się jeszcze na stanie Urzędu Stanu Cywilnego w ząbkowickim ratuszu.