Czego musisz spróbować na Slovacku?
„Erteple a zelé…” w dialekcie regionu Slovacko (po czesku brambory a kapusta, czyli ziemniaki i kapusta) „…živobytí celé“– żywność cała. To przysłowie dobrze oddaje podstawowe składniki, z których gotowało się w regionie Slovacko (pol. Słowacja Morawska) za czasów naszych babć i prababć. Były to potrawy bardzo proste, przygotowywane z tego, co wyrosło na miejscu. A ponieważ zupa to podstawa, zacznijmy od nich.
Zupa z wędzonego mięsa: wędzone mięso gotowane z warzywami korzeniowymi, ziemniakami i kaszą jęczmienną.
W piątek, w dzień bezmięsny, bardzo popularna była zupa fasolowa. Jeśli macie ochotę, możecie ugotować ją razem z nami. Fasolę moczymy przez noc, a następnie gotujemy w tej samej wodzie do miękkości, razem z pokrojoną lub startą włoszczyzną. Na smalcu przygotowujemy jasną zasmażkę z mąki pszennej, dodajemy ją do zupy i chwilę gotujemy. Na końcu doprawiamy solą, pieprzem, a kto lubi – także roztartym czosnkiem. Zupę można jeść samą albo z makaronem. Dawniej zamiast makaronu podawano do niej krajanec – placek z maślanki, mąki pszennej i wieprzowego smalcu. Ciasto rozwałkowywano, posypywano kminkiem i pieczono na sucho w piecu.
A cóż to byłaby za niedziela bez rosołu? Na szczególnie ważne dni – święta czy wesela – do rosołu oprócz makaronu koniecznie dodawano też kluseczki wątrobiane, przygotowywane z mielonej wątróbki, bułki tartej i jajka. Gotowano je osobno i podawano w zupie.
Trudno sobie też wyobrazić kuchnię naszych południowych sąsiadów bez sosów i knedlików.
Na Słowacku do wędzonego mięsa, wyjętego z zupy, przygotowywano dwa sosy. Jeden to sos chrzanowy (beszamel zagęszczony śmietaną i wzbogacony świeżo startym chrzanem), drugi zaś – sos śliwkowy o słodkawym smaku, przygotowywany z powideł. Oto niezwykły przepis: na domowym smalcu robimy jasną zasmażkę, rozprowadzamy ją wywarem lub wodą, solimy, dodajemy powidła i gotujemy. Na koniec doprawiamy cukrem, skórką cytrynową i cynamonem.
Sos z podrobów był szybkim pomysłem na obiad. Warzywa korzeniowe gotowano razem z kurzymi żołądkami. Na maśle z mąką przygotowywano zasmażkę, którą dodawano do wywaru po gotowaniu żołądków. Warzywa przecierano przez sito do sosu. Wątróbkę drobiową skrobano nożem na desce i duszono na podsmażonej na smalcu cebulce. Tę masę dodawano do sosu. Wszystko zabielano śmietaną i doprawiano do smaku solą, octem i pieprzem. Podawano z krajańcem lub knedlikami.
A co ze słodkościami, których nie można pominąć?
To oczywiście weselne kołaczyki, pieczone na każdą uroczystość. Małe drożdżowe bułeczki nadziewane słodkim twarogiem z rodzynkami, posypane kruszonką. We wsi Vlčnov pod kruszonkę dodaje się jeszcze odrobinę powideł.
Patenty – placki ziemniaczane z gotowanych ziemniaków, smarowane powidłami i posypywane makiem.
Jeśli traficie na tradycyjną uroczystość i będzie okazja kupić báleše, nie wahajcie się ani chwili. To słodki przysmak, uwielbiany przez wszystkich. To placki z bardzo rzadkiego ciasta drożdżowego, pieczone na sucho na blasze. Smaruje się je roztopionym pachnącym smalcem, następnie powidłami i posypuje makiem, albo orzechami z cukrem, albo słodkim twarogiem.
Na Wigilię Bożego Narodzenia, w porze obiadu, aby wytrzymać do kolacji, starsze gospodynie do dziś przygotowują pěrky. To małe drożdżowe bułeczki nadziewane powidłami. Po upieczeniu studzi się je, następnie macza w ciepłym syropie i obtacza w maku. Układa na blasze, polewa masłem i zapieka jeszcze przez chwilę.
Wiele z tych potraw spróbujecie w restauracjach czy kupicie w piekarniach, ale największy wybór znajdziecie na różnych folklorystycznych uroczystościach.
Więcej informacji: www.vychodni-morava.cz
